डबा उर्फ टिफिन
उर्फ लंच बॉक्स या विषयावर "स्टॅनली
का डब्बा " किंवा "लंच बॉक्स " सारख्या आणि इतर अजरामर कलाकृती
बनल्या आहेत. शिवाय मुंबईचे डबेवाले जगप्रसिद्ध. इंग्लंच्या राजकुमाराच्या लग्नाला
जाऊन आलेले. आता तर कोणी किशोरवयीन मुलगा या डबेवाल्यांच्यामार्फत कुरिअर कंपनी
चालवितो म्हणे. खूप प्रसिद्ध आहे तो. अशा कारणांमुळे या विषयात हात घालण्याचे
धाडसच होत नव्हते मुळी.परंतु बच्चन साहेब म्हणालेच आहेत ना ? “आप बडे हुए तो क्या हुआ? हम तो छोटे नाहीं हो जाते ".
डबेरी दुनियेत आपला पण खारीचा वाटा म्हणत घेतली उडी !
____________________________________________________________________________
"आज
मला डबा नको” -
जमेल तेवढ्या स्पष्ट (परंतु थरथरत्या) आवाजात मी ओरडलो आणि पटकन टॉवेल घेऊन
अंघोळीसाठी बाथरूममध्ये शिरलो. शिरलो काय? पळालोच म्हणा. ते चित्रपटात युद्धाच्या
सीन मध्ये दाखवितात ना? - नायक गोळ्या मारतो आणि दगडाचा आडोसा घेऊन दडून
बसतो. मग पुन्हा गोळीबार -तसे . फरक एवढाच- याप्रसंगी आमच्यातला नायक फक्त एकदाच
थरथरत गोळीबार करू शकणार होता.कारणही तसेच होते. सकाळी उठलो तेच मुळी फोडणीच्या
आवाजाने. वासावरून, आज भेंडी आहे हे ओळखले आम्ही लगेच. अर्थात भेंडीचे आणि आमचे तसे काही
वाकडे नाही. सख्य पण नाही. भारताचे आणि एखाद्या बेलारूस किंवा निकारागुआ चे संबंध
असावेत तसे. परंतु आज दुपारी आम्ही भेंडीची भाजी आणि पोळीचा आस्वाद घेतोय अशा
स्वप्नविलासात असतांना मध्येच रेड्ड्याचा हसरा चेहेरा समोर आला आणि आमच्या तोंडचा
घास निसटला. आज रेड्ड्याचे
फेरवेल आहे हे आठवले आणि मी टरकलो. निरोपसमारंभ म्हणजे हमखास पिझ्झा असणार. पिझ्झा
या प्रकाराचा आम्ही सार्वजिनिकरीत्या वाईट खाद्य म्हणून वेळोवेळी निषेध करीत असतो.
किंबहुना आजकालच्या काळात आपण एक सजग नागरिक आणि सुजाण पालक आहे हे सिद्ध
करण्याकरिता आम्हाला तसे करावेच लागते. परंतु मनापासून आवडतो मात्र. हे
म्हणजे मुलांना 'स्क्रीन
टाइम" कमी करण्याचा सल्ला देऊन रात्री वेब सिरीज पहात बसण्यासारखा प्रकार आहे
हे आम्ही जाणतो. परंतु साक्षात ऋषी विश्वामित्र मेनकेच्या रुपाला भाळले होते. इथे
तर साधी मैद्याची कडकणी आहे!
त्यामुळे पिझ्झा सोडून भेंडी खाण्याचा प्रश्नच नव्हता. उठल्यापासून हिला कसे
सांगावे हा प्रश्न भेडसावत होता. एव्हाना भेंडी झाली होती आणि पोळ्या लाटणे सुरु
झाले होते. तेवढ्यात मी "डबा नको " म्हणून ओरडलो आणि बाथरूम मध्ये
पळालो. अंघोळीचा आडोसा घेऊन पुढील पाच-दहा मिनिटे चौकशीला सामोरे जावे लागणार नाही
असा अंदाज होता. परंतु साफ चुकला. आमच्या 'हिने' - उरी चित्रपटातील "यह नया
हिंदुस्थान है. यह घर मे घुसता भी है और मारता भी " हा डायलॉग खूपच सिरिअसली
घेतला आणि थेट दार वाजवत बाथरूम मध्ये घुसली. अर्थात हे सगळे चिरंजीव शाळेत
गेल्यानंतर घडत असल्यामुळे अनर्थ टळला.
“काय
म्हणालास? डबा नको ?"
"हो
अगं -त्या रेड्ड्याचा आज फेरवेल आहे. मीच नसलो तर चांगले नाही ना दिसणार? गेल्यावेळेस सरिताच्या सेंडऑफला पण
नव्हतो मी " असे काहीतरी बडबडत मी सफाई देण्याचा प्रयत्न केला. काहीच न बोलता
हि निघून गेली. जाताना दार ओढून घेतले. परंतु ते दार आपटण्याच्या आवाजाने मला
योग्य तो संदेश दिला. हा प्रसंग आमच्या इतक्या वर्षाच्या संसारात अनेकदा येऊन गेला
होता. पूर्वी असे काही झाले कि- "आधी सांगता येत नाही का ? इथे
लोकं काय नोकर आहेत का ? लक्षात कसे रहात नाही ? आम्ही
लवकर उठून यांच्या तब्बेतीची काळजी म्हणून डबा बनवायचा आणि हे आयत्या वेळी सांगणार
" असे राग ऐकू यायचे घरी. सोबत " त्या महेशला ब्लड प्रेशर च्या गोळ्या
लागल्या. सारखा बाहेर खात असतो . तुम्ही आता तरी सुधरा " वगैरे जीवनावश्यक
सल्लेही मिळत. बरं "लोक काय नोकर आहेत काय "? या प्रश्नात फक्त स्वतःचे कष्ट नव्हे
तर प्रसंगी सासू ,आई ,कामवाल्या मावशी ,पोळीवाल्या काकू अशा समस्त
स्त्रीवर्गाचे कष्ट समाविष्ट असत. थोडक्यात डबा कोणीही केला असला तरी आम्हाला असे
ऐकावेच लागत. आमच्या लग्नानंतर आईला जाम खुश बघितलेले जे प्रसंग आमच्या स्मरणात
आहेत-त्यात "डबा नेणार नाही म्हणूनचे बोलणे खाणे " हा अग्रणीय आहे. दोघी मिळून जाम
बडवत आम्हाला. बरं - आठवणीने आदल्या रात्री सांगितले तर आमचे
अक्खे लिपिड प्रोफाइल आमच्यासमोर वाचले जात. शिवाय वेगवेगळ्या आहारतज्ञांचे असंख्यवेळा पाहिलेले
व्हिडिओ पुन्हा पुन्हा पहावे लागत ते वेगळेच. आजकाल फक्त दीक्षितांवर भागते हे बरे. म्हणजे
आधी सांगितले तरी पंचाईत आणि नाही तर महापंचाईत असे हे न सुटणारे कोडे आहे. आजकाल तर कमीत
कमी शब्दात जास्तीत जास्त प्रभाव कसा पाडता येईल हे हिला चांगलेच कळून चुकले आहे. बाथरूम
चे दार आपटणे हे त्याचेच उदाहरण होते. शेवटी मांडवली म्हणून न्याहरी ला ओट्स ऐवजी
भेंडीची भाजी आणि पोळी खाण्याचे आम्ही कबूल केले आणि प्रसंग निवळला. एकूण काय तर 'डबा
' - आणि खास करून न नेलेला डबा हा आमच्यातील वादाचा एक प्रमुख मुद्दा बनून आहे. ऐनवेळी डबा नेणे
रद्द केल्याने स्त्रीवर्गाची होणारी पीडा प्रत्यक्ष जाणून घेण्याहेतू 'ब्राह्मोस मिसाईल' सारखे जॉईंट उत्पादन करण्याचा प्रस्ताव
आम्ही बरेच दिवस हिच्या समोर ठेवू इच्छितो. म्हणजे भाजी धुवून देणे , प्रसंगी मायक्रोवेव्ह मध्ये उकडणे.
पोळी साठी पीठ मोजून काढून देणे. अगदीच जमलेच तर आदल्या दिवशीचा डबा घासणे असली
कठीण कामे घेऊन इतर सोपी सोपी कामे हिच्या हवाले करण्याचा आमचा विचार आहे. परंतु
अजून तरी हिम्मत झालेली नाही ! बघू पुढे होते का ते !
क्रमश :
